Page 17 - Diyabet Sayı:71

tepkiler, esasında insanın olan biteni kavrayabilmesi geçmesine rağmen bu belirtilerin devam etme riski
ve böylesi bir kaosta yolunu bulabilmesi için gerekli bulunmaktadır.
ve olağan kabul edilen tepkilerdir ve kişiyi travmanın
sonraki yıkıcı etkilerinden de koruyucu yaşantılardır. Deprem sonrası ortaya çıkan ruhsal belirtilere mü-
Kişi odaklanamaz, organize olamaz, yapması dahale etmek gerekir mi? Kimler psikiyatrik teda-
gerekenleri planlayamaz, durumla uygun olmayan viye ihtiyaç duymaktadır?
davranışlar gösterebilir, tam bir kafa karışıklığı
yaşanmaktadır ancak tamamen normal yani sağlıklı Travma psikolojisi çerçevesinden bakarsak, esasında
kabul ettiğimiz tepkilerdir. Travma literatürü bu olaya uyum sağlayabilmek ve ruhsal travmanın uzun
tepkilerin genellikle 3 gün civarı sürdüğüne işaret dönem etkilerinden korunabilmek açısından ortaya
etmektedir. çıkan bu ruhsal belirtiler normal ve gerekli kabul

İzleyen günlerde beynimiz artık yaşanan olayın edilirler. Dolayısıyla erken dönemde ruh sağlığı
gerçekliğini kavramaya başlar. İşte bu noktada ruhsal profesyonellerinin bu konudaki bilgilendirme ve
travmanın erken dönem belirtilerini görmeye başlarız. önerilerini dikkate almak suretiyle bu belirtilerle baş
Çaresizlik, umutsuzluk, üzüntü, öfke, suçluluk, etmeye çalışmak oldukça önemlidir. Çok telaş etmeden
pişmanlık, korku, kaygı, endişe, şüphe gibi pek çok bu belirtilerin yaşanmasına izin verilmeli; sakinleştirici
duygusal belirtinin yanı sıra olaya dair rahatsızlık verici ilaçlarla, alkol ya da madde kullanımı ile belirtiler
rüya ve kabuslar, uyanıklık halinde sanki olayı yine ve bastırılmamalı, engellenmemelidirler. Aksi halde
yeni baştan yaşıyor gibi olma, her an sallanıyormuş organizmamızın yaşanan olaya uyum sağlayabilmek
ve yer sarsılıyormuş gibi hissetme, olay anına ait için içinden geçmekte olduğu bu doğal sürecin akışını
görüntülerin aniden gözümüzde canlanması, olay bozma ve daha fazla travmatize olma riski vardır.
sırasında duyduğumuz sesleri yine duyuyormuş gibi Nitekim çoğu kişide bu belirtiler müdahale etmeksizin
olma, her an tetikte diken üstünde gibi hissetme ve ani kendiliğinden azalıp kaybolmaktadır.
irkilme tepkileri gibi zihinsel belirtiler ortaya çıkar. Kişi Olay yaşandıktan üç ay sonra yapılan ruhsal durum
olayın yaşandığı yerlere gidememe, güvenli olduğunu değerlendirmelerinde bir kişide hala ruhsal belirtilerin
bilse bile binalara girememe gibi kaçınma belirtileri devam etmesi durumunda ise bu kişinin ruhsal açıdan
gösterebilir. Uyku ve iştah kaybı, bedensel ağrılar, kalp profesyonel yardım alması gerekli görülmektedir.
çarpıntısı, nefes almakta güçlük gibi bedensel belirtiler Ruhsal travmanın profesyonel yardım gerektiren bu
yaşanabilir. Bazı kişilerde hala duygusal donukluk, uzun dönem etkileri arasında en sık karşılaştığımız
ağlayamama, tepkisizlik ve şaşkınlık devam edebilir. durumlar depresyon, travma sonrası stres bozukluğu,
Tüm bu tepkiler yaklaşık üç hafta süreyle genellikle travmatik yaslar, anksiyete bozuklukları ve alkol-
bir azalıp bir artarak, bazen de giderek şiddeti artan madde kullanım bozuklukları olmaktadır.
şekilde devam ederler. 3 haftadan sonra yaklaşık üç
ay içerisinde ise ruhsal belirtiler yaşayan insanların Diğer taraftan, eğer kişinin kendine ya da başkasına
yüzde 90’ında bu belirtiler müdahale etmeksizin zarar verme riski varsa, kişi içinde bulunduğu çevrede
kendiliğinden azalmaya ve kaybolmaya başlar. düzeni bozan davranışlar gösteriyorsa, baş edilemeyen
Kalan yüzde 10’luk grupta ise olayın üzerinde üç ay ciddi belirtilerin varlığında, alkol veya madde kullanım

NİSAN 2023 15